NLMagazine Duurzaamheid - De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is voor de opzet om de energietoeslag vanaf 2024 als landelijke maatregel uit te voeren. ‘Zodat alle inwoners met lage inkomens op een generieke manier een toeslag ontvangen.’ Gemeenten zien geen rol meer voor zichzelf bij de uitvoering van de energietoeslag. ‘Zij zijn niet bereid om in 2024 nogmaals een stap naar voren te doen en de uitvoering van een in de kern landelijke regeling op zich te nemen,’ aldus de VNG.
De gemeentekoepel schrijft dat in een reactie op het verzoek van het ministerie van Sociale Zaken of gemeenten de energietoeslag in 2024 kunnen uitvoeren. De VNG ziet meerdere redenen om dit niet te doen. Ten eerste vinden gemeenten het ‘hoog tijd dat landelijke inkomensondersteunende maatregelen de vorm krijgen van landelijke maatregelen en niet in de mal van gemeentelijk armoedebeleid worden gegoten’.
Geen crisis
Daarnaast is er volgens de VNG geen kortdurende crisis meer, maar is landelijk duurzaam inkomensbeleid nodig. Gemeenten hebben voor de energietoeslag een fors beroep gedaan op bestaande personeelscapaciteit en op extern ingehuurd personeel. ‘Gelet op het karakter van de tijdelijke regeling en de grote inspanning die dit van gemeenten vraagt, is het niet reëel om te verwachten dat zij dit in 2024 voor een derde keer doen bovenop de reguliere taken.’
Onduidelijkheid
Gemeenten zijn verder niet te spreken over het feit dat knelpunten in de uitvoering uit 2022 en 2023 nog niet zijn opgelost. Zoals de onduidelijkheid rondom studenten en energietoeslag. En net als bij de start van de energietoeslag was er ook in 2023 wéér onduidelijkheid over de uitkering. Het was niet voor alle gemeenten helder dat ze ditmaal niet mochten vooruitlopen op de wetgeving, zoals dat in 2022 wel kon.
En die onduidelijkheid bestaat nog steeds, zo blijkt ook uit Kamervragen over het spoedig uitkeren van de energietoeslag 2023. Verantwoordelijk minister Schouten van Armoede geeft daarin dezelfde antwoorden als op soortgelijke vragen begin februari. Toen liet ze weten dat het restant van de energietoeslag voor 2023 waarschijnlijk pas na de zomer kan worden uitgekeerd, als de wetswijziging hiervoor is ingegaan.
Financieringsproblemen
Ook zijn er nog steeds financieringsproblemen van de toeslag bij zogenoemde tekortgemeenten. Minister Schouten zegde in februari toe dat de kosten van de energietoeslag 2023 voor gemeenten gedekt zijn. Desondanks leidde ‘de onduidelijkheid over de financieringsgarantie ertoe dat sommige gemeenten zich genoodzaakt zagen om eigen middelen bij te passen of de voorwaarden voor verstrekking te beperken,’ schrijft de VNG.
Toeslagenstelsel
De gemeentekoepel is daarom ook ‘blij te lezen dat in de Kamerbrief van 22 februari de energietoeslag via het toeslagensysteem wordt verkend’. Het gaat dan om een variant die alleen afhangt van inkomen, of een koppeling met het energielabel van een woning of het energieverbruik van het huishoudens. ‘Voor de uitvoering wordt zowel gekeken naar een nieuwe in te richten toeslag als naar aansluiting op de huur- of zorgtoeslag,’ schrijft Schouten. Enigszins opmerkelijk in het licht van het feit dat het kabinet het toeslagensysteem wil afschaffen. Al zal het hervormen van het toeslagenstelsel nog jaren duren.
Eigen rol
Verder wil de VNG benadrukken dat gemeenten een medeoverheid zijn, met een eigen lokale rol voor inwoners in een kwetsbare positie. ‘Gemeenten zijn geen landelijke uitvoeringsorganisaties’. Als de energietoeslag landelijk wordt uitgevoerd kunnen gemeenten inzetten op hun eigen rol. ‘Het bieden van een lokaal vangnet aan inwoners die ondanks de landelijke inkomensondersteuning niet rond kunnen komen.’
Bron: GemeenteNu door Llaura Wennekes
