NLMagazine Economie & Maatschappij VIDEO – Enige weken geleden introduceerde de Europese Commissie bij monde van Frans Timmermans haar pakket klimaatmaatregelen waarmee de Europese Gemeenschap tegen 2050 volledig CO2 neutraal dient te zijn. Daarbij hanteerde men teksten als: “Dit is het laatste gevecht dat we kunnen voeren ten behoeve van onze kinderen”, “De wereld kijkt naar ons”- en “Alleen wanneer we deze doelen behalen, maken we een kans”.
Kortom, er wacht ons hel en verdoemenis wanneer deze doelstellingen niet worden gehaald. Het pakket onder de naam ‘Fit for 55” moet ervoor zorgen, dat we in 2030 de uitstoot van broeikasgassen met 55% hebben teruggebracht ten opzichte van referentiejaar 1990 terwijl we in 2050 geheel CO2-neutraal dienen te zijn. Volgens Timmermans c.s. gaat het om het meest ambitieuze Europese klimaatplan ooit en gaat er veel gevraagd worden van alle burgers in de EU. Timmermans stelde in zijn toespraak dat, het er niet alleen om gaat het welzijn van deze generatie veilig te stellen, maar ook de toekomst van onze kinderen en onze kleinkinderen.
Overigens werd, zoals te doen gebruikelijk in Brussel tijdens de presentatie van dit ambitieuze plan, kwistig met honderden miljarden Euro’s gestrooid die opgehoest dienen te worden door het bedrijfsleven en natuurlijk alle burgers in Europa. Vrij kort na de presentatie van deze klimaatplannen verschenen artikelen in divers dagbladen dat de energierekening komende winter met honderden Euro’s zal gaan stijgen.
Bestuurders en klimaatdoelstellingen
Het klimaat staat al langer op de agenda en dankzij de VN (lees: IPCC) worden we regelmatig op de hoogte gebracht van onheil dat ons te wachten staat zoals de stijging van de oceanen en de opwarming van de aarde. Daarom hebben de VN in 2015, in hun 17 Sustainable Development Goals (https://www.sdgnederland.nl/sdgs/), een agenda met klimaatdoelstellingen vastgesteld die met name in de westerse wereld navolging vindt via de klimaatakkoorden van Parijs in 2015.
Dat heeft in Nederland onder andere geleid tot de Regionale Energie Strategie - RES (30 regio’s) die ervoor moet zorgen dat 35 TWh (Tera Watt uur) aan duurzame energie gaat worden geproduceerd. Daarvoor dient te allen tijde zonne- en windenergie te worden ingezet, andere opties worden bijvoorbaat uitgesloten. In de praktijk zijn dat ruim 2.000 windturbines (200 mtr. hoog) en 25.000 hectare aan zonneparken (ter illustratie: 50.000 voetbalvelden). Saillant detail: dat levert een CO2-reductie op van ongeveer 10% ten opzichte van de opwekking van elektriciteit met behulp van fossiele brandstoffen.
Kijk voor een gedetailleerde uiteenzetting naar
Uw stem heeft geen belang
Overigens bestaat zo’n Regionale Energie Strategie uit een volledig nieuwe bestuurslaag, gevormd door niet gekozen bestuurders. Zodra u zich met klachten meldt bij uw gemeente, zal de gemeente u fijntjes wijzen op de aparte status die de R.E.S. heeft waardoor uw stem er in het geheel niet meer toe doet. U mag wel meepraten, maar de beslissingen zijn al lang daarvoor genomen.
Windmolens als verdienmodel - Hoe werkt dat in de praktijk
De nieuwste generatie windmolens zijn minimaal 140 meter hoog (sommige modellen gaan richting de 180-200 meter), wegen vaak meer dan 200 ton en bestaan uit een stalen romp met lift en 80 meter lange bladen gemaakt van carbon, vaak met een houten kern van balsahout. Bovenop wordt een generator geplaatst (weegt ongeveer 20 ton en bevat allerlei schaarse mineralen zoals neodymium en kobalt) en de gehele constructie wordt uiteraard beschermd door honderden liters verf en epoxy (kunstharsen) die in de 20 jaar dat deze windmolens operationeel zijn, als minuscuul kleine schilfertjes in het milieu terecht komen.
Oh ja, dan zijn nog tientallen kubieke meters aan beton nodig waarop de romp wordt geplaatst en honderden kilometers aan bekabeling zodat de opgewekte stroom naar de afnemer(s) kan worden geleid. De meeste componenten voor deze turbines worden gefabriceerd in China, waar vooral kolencentrales de energie opwekken die nodig is voor de productie van alle onderdelen. Vervolgens worden al deze componenten op enorme zeeschepen (zwaar vervuilend) vervoerd richting Europa.
Tot zover de herkomst en plaatsing, nu de financiering
Waar komt het geld vandaan?
In een recente documentaire van Marijn Poels, ‘Headwind 21’ en vindbaar op Youtube, wordt uiteengezet hoe de financiering en bouw van een windmolenpark in Zweden verloopt (zie volgende paragraaf). Via een investeringsfonds in Luxemburg zijn meerdere partijen betrokken bij de financiering van dit project waaronder banken als ABNAMRO, Société Generale en Paribas, maar ook Oslo City Pensioenfonds, Stichting Pensioenfonds Fysiotherapie en een grote verzekeraar uit Duitsland, Munich RE.
Dat Luxemburg daarbij als thuisbasis wordt gebruikt, is vooral handig vanwege de zeer lage belastingtarieven op toekomstige winsten. En zolang het windmolenpark in Zweden niet winstgevend is, betaal je ook in Zweden geen belastingen. Bovendien is het makkelijk om in Luxemburg onder de radar te blijven zodat je niet snel lastige vragen hoeft te beantwoorden.
Het is des te opmerkelijker dat dit investeringsfonds in Luxemburg beschikt over een formele accreditatie van de Sustainable Development Goals van de VN waarmee zij zouden voldoen aan ‘Principles for Responsible Investment’. Opmerkelijk, omdat dankzij de Luxemburgconstructie belastingontwijking plaatsvindt en de duurzaamheid van de herkomst van windmolens op z’n minst twijfelachtig kan worden genoemd.
Windmolenparken in Zweden – doorgestoken kaart?
Zweden profiteert al vele decennia van goedkope stroom dankzij de vele waterkrachtcentrales. Men heeft in dit land helemaal geen behoefte aan extra opgewekte elektriciteit.
Toch worden er in de provincie Jamtland in het noorden van Zweden, diverse windmolenparken gebouwd. Voor dit windmolenpark worden, in nota bene een natuurgebied, eeuwenoude bossen gekapt en wordt het landschap d.m.v. explosieven geëgaliseerd zodat immense platforms van beton kunnen worden aangelegd waarin de gigantische windmolens worden verankerd.
Het veelgehoorde argument dat hiermee nieuwe banen worden gecreëerd voor de lokale bevolking, berust op een fabeltje. Immers, de bouw van de windmolenparken wordt, net als bovendien het onderhoud, uitgevoerd door de Deense firma ‘SIC’. Om er voor te zorgen dat de opgewekte stroom gaat worden afgenomen, wordt er een electriciteitspartner gezocht. Die afnemer wordt gevonden in Helsinki op ruim 1.000 kilometer afstand van Jamtland. “Wie is dan wel die partner?” vraag je je misschien af. Welnu, dat is ‘een nieuw datacenter van Google’ dat dankzij overheidssubsidies (maar daarover later meer) dus profiteert van goedkope stroom uit Zweden.
De enige reden om dus toch het nieuwe windmolenpark aan te leggen, berust in het feit dat er ruimhartig met subsidies wordt gestrooid zodat de exploitatie winstgevend kan worden gemaakt. Goed nieuws voor investeerders zoals pensioenfondsen, banken en partijen zoals InfraVia Capital Partners. Aandacht voor natuur en milieu is in dit kader ver te zoeken.
Windmolens in Nederland
Ook in Nederland wordt ruimhartig met subsidies gestrooid voor de aanleg van windmolenparken waardoor de exploitatie een lucratieve bezigheid wordt. In de video van De Groene Rekenkamer wordt een uitgewerkt voorbeeld gepresenteerd van Windpark Krammer.
Dit windmolenpark verkocht in 2019 stroom tegen een marktprijs van € 37 per MegaWatt uur (MWu) en ontving daarbovenop € 50 subsidie per MWu. Daarmee realiseerde dit windmolenpark een winst van € 7 miljoen. Deze winsten stromen vervolgens niet terug naar de overheid of de omwonenden die vaak last ondervinden van deze mega windturbines, maar naar de vele private partijen die middels obligaties delen in de winsten.
De energietransitie levert nieuwe banen op?
Volgens woordvoerders van alle Regionale Energie Strategieën zal de energietransitie de lasten en lusten voor burgers ‘eerlijk verdelen’. Zo zou nieuwe werkgelegenheid ontstaan; de praktijk echter laat telkens iets heel anders zien. Het zijn vooral Duitse, Deense en Chinese multinationals die betrokken zijn bij de levering en installatie. Kleine, lokale bedrijven spelen geen ènkele rol van betekenis en de gemaakte winsten worden niet verdeeld onder de burgers maar verdwijnen rechtstreeks in de zakken van veelal grote investeerders zoals banken en pensioenfondsen.
Daarbij moeten we ons realiseren dat alle winsten die gemaakt worden met de exploitatie van windmolens en zonnepanelen, tot stand komen dankzij subsidies (lees: belastinggeld), opgebracht door u en ik. Wanneer subsidies zouden ontbreken, zal geen enkele investeerder zijn vingers branden aan dergelijke verliesgevende projecten.
Conclusie
Kortom, de klimaatcrisis lijkt steeds vaker ingezet te worden als een verdienmodel voor handige investeerders en grote bedrijven die profiteren van honderden miljarden aan subsidies, opgebracht door de samenleving. Het is een prachtig mechanisme geworden om publiek geld (belastinggeld) over te hevelen naar de private sector.
De belasting op onze energierekeningen is inmiddels opgelopen tot ruim 40% en de voorspellingen zijn dat de komende maanden de rekening voor energie verder gaat oplopen. Het wordt tijd voor een evenwichtiger beschouwing op alle klimaatmaatregelen. Waarom wordt er niet gekeken naar andere bronnen van energievoorziening zoals kernenergie?
Kortom, tijd voor realisme en een kritische blik op wind- en zonne-energie.
French Paulitz
